De Belgische enclaves in Nederland; bijdragen tot de rechtsgeschiedenis van Baarle-Hertog en Baarle-Nassau
230 pagina’s Deze uitgave is niet meer te bestellen.
Tot eind achttiende eeuw vertoont de kaart van Nederland een groot aantal enclaves. Het samengaan van het idee van de verdeling van overheidsgezag met een verdeling van gebied is een van de oorzaken van hun ontstaan. De auteur geeft enkele definities van enclaves en noemt voorbeelden uit Zuid- en West-Europa.
Met behulp van cartografisch materiaal weet de schrijver vijfentwintig vroegere en huidige enclaves te localiseren. Dier vertonen meestal grillige vormen, een logisch gevolg van een eeuwenlang proces van samenvoeging en splitsing van percelen en van grenswijzigingen.
De ingewikkelde grens tussen Baarle-Hertog en Baarle-Nassau ontstaat tijdens de Middeleeuwen en vormt geen uitzondering in het versnipperde feodale West-Europa. Het bijzondere van Baarle is, dat de situatie nooit vereenvoudigd is. Dit valt te verklaren uit de plaats van de kerk van Baarle: op de het grensgebied van de hertog. Na 1648 zou rechttrekken van de grens betekend hebben dat de kerk protestants zou worden. Daartegen rijst verzet.
Sinds 1789 is gepoogd om de enclaves, waarvan het ontstaan tot de twaalfde eeuw teruggaat, te doen verdwijnen. Onderhandelingen rond 1825 tussen de provinciebesturen van Noord-Brabant en Antwerpen over een territoriale ruil lopen eveneens op niets uit door het uitbreken van de Belgische Opstand. Ook latere pogingen, tot zelfs in 1909, mislukken. De auteur behandelt voorts de verschillende rechtsinstellingen in beide enclaves en tenslotte de rechten en bezittingen van de Hertog van Brabant, de Heer van Breda en de Abdij van Thorn.